DÜNYA Ä°NSAN HAKLARI GÜNÜ DEKLARASYONU
Ahıska ve çevresinde yaÅŸayan 45.985 çocuk, 18.923 ihtiyar ve 27.399 kadından oluÅŸan toplam 92.307 bin Türk 14 Kasım 1944 tarihinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler BirliÄŸi (SSCB) yönetiminin kararıyla yurttaÅŸları oldukları Gürcistan SSC’deki vatanları Ahıska’dan sürgün edilmiÅŸtir. Sürgün sırasında yaklaşık 17 bin masum insan açlık, soÄŸuk ve hastalık nedeniyle hayatını kaybetmiÅŸtir. Atalarından kalma mülkleri müsadere edilerek tüm insanlık hakları çiÄŸnenen Ahıskalılar, haksız, adaletsiz ve insan hak ve onurunu ayaklar altına alan insanlık dışı bir uygulamaya maruz bırakılmıştır.
SSCB’nin 1956 ve 1968 yıllarında yayınladığı kararnamelerde Ahıskalıların hakları iade edilir gibi ifadeler kullanılsa da bunlar uygulanmamıştır. SSCB Yüksek Sovyeti 14 Kasım 1989 tarihli kararında 1944 sürgününü uluslararası hukuka, insan doÄŸasına ve sosyal düzene karşı iÅŸlenmiÅŸ ağır bir cinayet olarak kınamış fakat Ahıska Türklerinin vatanlarına dönüÅŸü için herhangi bir adım atılmamış, yaÅŸanan adaletsizlik günümüze kadar devam etmiÅŸtir. SSCB dağılınca, Ahıskalılar yaÅŸadıkları ülkelerde yeni sorunlarla yüz yüze kalmıştır. Bugün Ahıskalılar, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Azerbaycan, Rusya, Gürcistan, Ukrayna, Türkiye ve ABD’de dağınık olarak yaÅŸamakta, ata yurtlarına geri dönememekte, geri dönüÅŸleri hukuk dışı uygulamalarla engellenmektedir.
Gürcistan Cumhuriyeti hükümeti 1999 yılında Avrupa Konseyi ile yaptığı antlaÅŸma ve Konsey’e kabul ÅŸartı (Opinion 209, 1999) olarak 2007 yılında çıkardığı 5261-PC sayılı yasa ile bir taraftan Ahıska Türklerinin Gürcistan’a dönme haklarını tanıyarak tek-taraflı uluslararası hukuk iÅŸlemi olarak tanımayı, diÄŸer taraftan tek-taraflı söz vermeyi gerçekleÅŸtirmiÅŸtir. Buna karşın, ilgili yasada belirtilen “tarihi adaletin gerçekleÅŸmesi” ve “onurlu ve gönüllü” geri dönüÅŸ için gerekli koÅŸullar saÄŸlanamamış, Ahıska Türkleri vatanlarına geri dönememiÅŸtir.
Geri dönüÅŸ için istenen belgelerin fazlalığına, geri dönüÅŸ prosedürünün karmaşıklığına, baÅŸvuruların deÄŸerlendirilmesinin keyfiliÄŸe ve suiistimale açık olmasına raÄŸmen 2008-2009 yılları arasında 20 binden fazla kiÅŸi vatanlarına dönmek için Gürcistan makamlarına baÅŸvuru yapmış, bunların sadece 8900’ünün baÅŸvurusu kabul edilmiÅŸtir. 2017 yılı itibariyle sadece 1998 kiÅŸiye repatriant statüsü verilmiÅŸ, bunlardan 494 kiÅŸiye ÅŸartlı vatandaÅŸlık hakkı tanınmıştır. Åžartlı vatandaÅŸlık verilen 494 kiÅŸinin aile bütünlüÄŸünün korunmadığı, bilinçli bir ÅŸekilde baÅŸvuru yapan ailelerin bazı üyelerine vatandaÅŸlık verilmediÄŸi ve bu sebepten geri dönmek isteyenlerin bu haktan yararlanamadığını belirtmek isteriz.
Dünya Ahıska Türkleri BirliÄŸi, sürgüne uÄŸrayan ve 81 yıldır insanlık suçlarının maÄŸdurları olan tüm Ahıska Türkleri adına ilgili ülke ve kuruluÅŸlardan sorumluluklarını yerine getirmelerini ve Ahıska Türklerinin maruz kaldıkları insan hakları ihlallerinin ortadan kaldırılması için ÅŸunları talep etmektedir:
1. Gürcistan Cumhuriyeti hükümeti, kabul ettiÄŸi gibi Ahıska Türklerinin tabi tutulduÄŸu haksız muameleyi adil bir ÅŸekilde gidermeli, 5261-PC sayılı yasayı saÄŸlıklı ve hukuka uygun ÅŸekilde uygulamalıdır. Gürcistan’ın Ahıska Türklerinin insan hak ve onuruna uygun ÅŸekilde yurttaÅŸlık ve mülkiyet hakkı da dâhil Gürcistan vatandaÅŸlarına tanınan tüm haklardan yararlanmasını saÄŸlamak için gerekli yasal düzenlemeleri yapması Ahıskalıların en büyük arzusudur.
2. SSCB’nin yasal varisi olarak Rusya Federasyonu, Ahıska Türklerine yapılanların bir haksızlık olduÄŸunu kabul etmeli, sürgünü kınamalı, sürgün edilen halkın maddî ve manevî kayıplarının karşılanmasına katkıda bulunmalı ve Ahıskalıların vatanlarına dönüÅŸü konusunda maddi, hukuki ve siyasî destek vermelidir.
3. Avrupa Konseyi, 1999 yılında kayıtlarına geçen meseleyi yakından takip etmeli, çözüm konusunda her türlü desteÄŸi vermelidir. Avrupa Konseyi, Konseyin Gürcistan raporlarına da (örn. Doc. 12554, 28 Mart 2011) da yansıyan “sadece teknik gerekçelerle müracaatların reddedilmesi”, “evraklarla ilgili esneklik gösterilmemesi” ve “kendi imkânlarıyla Gürcistan'a göç etmek isteyen Ahıskalıların ülkeye yerleÅŸmek isteyen diÄŸer yabancılardan daha fazla engelle karşılaÅŸması” gibi engellerin giderilmesine katkı saÄŸlamalı, geri dönüÅŸü saÄŸlamak için gerekli mekanizmaları harekete geçirmeli, çözümün takipçisi ve parçası olmalıdır.
4. Uluslararası antlaÅŸmalar ve Gürcistan ile dostane komÅŸuluk iliÅŸkileri çerçevesinde meselenin çözümüyle yakından ilgilenen Türkiye Cumhuriyeti’nin, Ahıska Türklerinin maruz kaldığı hak ihlallerinin giderilmesi hususunda ve özellikle geri dönüÅŸ sürecinde aktif ÅŸekilde yer aldığı desteÄŸini devam ettirmesi tüm Ahıskalıların en büyük temennisidir.
Ä°nsanlık için bayram olarak kutlanması gereken Ä°nsan Hakları Günü, Ä°nsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde belirtilen mülkiyet hakkı, seyahat hakkı, yurttaÅŸlık hakkı ve eÅŸitlik hakkı gibi haklardan yoksun bırakılan ve maruz kaldıkları ayrımcılıklardan dolayı Ahıska Türkleri için acı ve kederli bir gündür. Ahıska Türklerinin 81 yıldır giderilmeyen hak ihlalleri ve yaÅŸadıkları siyasi, etnik, dini, kültürel ve ekonomik ayrımcılık üzerinde demokratik, özgür, adil ve uygar dünya inÅŸa edilemez.
DÜNYA AHISKA TÜRKLERÄ° BÄ°RLİĞİ BAÅžKANI
ZÄ°YATDÄ°N KASSANOV
10 ARALIK 2025
10-aralik-2025-deklarasyon_1.pdf dosyasını indirmek için tıklayın!
10-december-2025-declaration_1.pdf dosyasını indirmek için tıklayın!